Stefan Elsen is beeldhouwer en ex-mijnwerker die Limburg al diverse keren heeft verrast met locatie-kunstwerken. Denk maar aan het eerbetoon aan de overleden mijnwerkers in beeldend werk op het dodenhuisje van de koolmijn van Zolder of de ‘stairway to heaven’ in de Mijnkathedraal van Beringen-Mijn. Zo creëerde hij onlangs nog de KS-soap, een echte klot zwarte zeep, als knipoog naar de verwarrende nasleep inzake de mijnwerkerspensioenen.
In de voorbije jaren heeft Elsen hard gewerkt aan het project ‘ZIGURAT’, dat de symboliek van zijn voorgaande werk sterk overstijgt, letterlijk en figuurlijk. ZIGURAT is zijn cadeau aan de streek nu we 30 jaar sluiten van de mijn herdenken.
ZIGURAT is een kunstwerk voor de laatste mijn en voor de terril van Zolder.
Elsen: “ het belang van het erfgoed van onze koolmijnen kan moeilijk overschat worden, meer nog, het is de schatkamer waar wij met zijn allen toekomst mee kunnen bouwen. Dit kunstwerk, ZIGURAT, is een tempel waarin herinnering en wijsheid samen gebracht worden met letterlijk kijken naar de toekomst. Ik bied het aan als geschenk aan de streek en aan haar mensen; en stiekem ook aan onze beleidsmensen. Herdenk van waar we komen en denk na over de toekomst: maak visie samen met de bevolking”.
ZIGURAT is een monumentaal kunstwerk geïnspireerd op de vorm van tempels, die ook voorraadkamers waren in de oudheid in Perzië, 3000 voor Christus. “Het woord ZIGURAT is afgeleid van het Perzische woord ZIGGOERAT hetgeen betekent: bouwen op een verhoogd gebied”.
Het is een gebouw dat ook symbolisch de huizen van de woonwijk Lindeman, het Volkerenplein, integreert en dat centraal op een bewandelbare sokkel een glazen citéhuis heeft staan dat ’s nachts kan oplichten als een baken in het landschap. ZIGURAT staat boven op de hoogste terril van Limburg en zal meer zijn dan een wandelattractie. Het wordt het symbool van de Mijnstreek en een vlaggenschip voor de herbestemming van de koolmijn van Zolder.
Elsen: “ We mogen niet vergeten dat de terrils eigenlijk afvalhopen zijn, stortplaatsen van stenen uit de diepe ondergrond. De terril is gemaakt door mensenhanden en is nu een thuis voor de natuur. Maar de ZIGURAT zal, net als de terril zelf, gemaakt worden met zo veel mogelijk handenarbeid, liefst met mensen en bedrijven uit de buurt.”
Het tempelgebouw zelf zal toegankelijk zijn en is gemaakt uit ‘stampbeton’ waarin terrilmateriaal als granulaat verwerkt wordt. Verder wordt gebruik gemaakt van ‘mijnhout’, dennenbomen uit de buurt, als bekisting.
VZW Het Vervolg heeft mee de schouders gezet onder ZIGURAT en coördineerde een haalbaarheidsstudie. Paul Boutsen van vzw Het Vervolg: “wij ondersteunen het project ten volle om veel redenen: het gaat over ons erfgoed, onze natuur, het zegt iets over de toekomst. Het symboliseert reflectie (nadenken, studeren en visievorming is iets wat in de reconversie veel te weinig aan bod is gekomen). En vooral het is een project letterlijk op het kruispunt van invloedssferen. Ons inziens is het nu echt wel tijd om de beleidsvelden: natuur, erfgoed, toerisme en lokale economie uit hun hokje te laten komen en samen één visie te hanteren voor de ontwikkeling van de Mijnstreek. Het mijnerfgoed en de natuur zijn de twee grootste ontwikkeltroeven van deze regio.”
En “Het sociale aspect kan gigantisch zijn: we bouwen het letterlijk zelf met de bewoners en de bedrijven van de omliggende wijken. We hebben daarvoor een coöperatieve vennootschap met sociaal oogmerk transit_LAB ter beschikking, naast onze vzw Het Vervolg.”
ZIGURAT is letterlijk een stapsteen tussen het mijnerfgoed aan de ene kant: de herbestemde koolmijn van Zolder en het Kolenspoor en aan de andere kant de natuurontwikkeling in de valleien Mangelbeek en Zwarte beek. ZIGURAT kan de kwaliteit, het behoud en de beleving van beide versterken. En de terril wordt gevaloriseerd voor alle partijen.
Of het kunstwerk ook echt gebouwd wordt? “Dat hangt af van overleg tussen de betrokken overheden. Wij staan klaar om er aan te beginnen.”
De terril is eigendom van ANB, zeg maar het ministerie van natuur. Het project zou steun kunnen krijgen van Toerisme Vlaanderen, de provincie, de gemeente. “In elk geval, als we zien hoeveel er door overheden in Limburg wordt geïnvesteerd in fietsen door water, bomen, heide,… dan hebben we hier een voorstel dat zeker de kwaliteit heeft om in aanmerking te komen.”
Vorige week raakte bekend dat in Terhills, ontwikkeling van LRM op de mijn van Eisden, € 4 mio overheidsgeld zal geïnvesteerd worden in een pontonbrug om over water te kunnen fietsen. “ZIGURAT heeft een even krachtig verhaal, is goedkoper en draagt zeker bij tot lokale ontwikkeling. In de haalbaarheidsstudie worden diverse buitenlandse voorbeelden getoond die de kracht van terrils benutten in de reconversiestrategie”.
Details:
De haalbaarheidsstudie is te downloaden op : www.zigurat.be
Of verkrijgbaar bij VZW Het Vervolg, Rond punt 7, 3550 Heusden-Zolder
Contact: De kunstenaar: Stefan Elsen, tel 00 32 476 886438 en mail: stefanelsen@hotmail.com
VZW Het Vervolg, Paul Boutsen, tel 00 32 477632920 en mail: paul.boutsen@hetvervolg.org
Over vzw Het Vervolg: www.hetvervolg.org
VZW Het Vervolg is een onafhankelijke organisatie in de Belgisch Limburgse Mijnstreek en is een pionier in lokale en regionale ontwikkeling. Het Vervolg is sedert 1990 actief als ‘toekomstverkenner’. De organisatie is een centrum voor kennisopbouw, concrete actie en beleidsadvies. De projecten situeren zich op het snijpunt van cultuur (kunsten en erfgoed), lokale & regionale economische ontwikkeling, toerisme en internationale uitwisseling en samenwerking. De rode draad is steeds “industriecultuur” en “veerkracht/weerbaarheid” van gemeenschappen. Zie ook: www.zigurat.be
