Het Kolenspoor was tot lang in de 20ste eeuw de slagader van de Limburgse mijnregio. Het treinspoor vervoerde arbeiders, materialen en steenkool tussen de mijnsites van Beringen tot Maasmechelen. Sinds de laatste treinrit liggen de sporen er ongebruikt bij. Maar daar komt nu verandering in. Gedeputeerde van Ruimtelijke Ordening Inge Moors (cd&v) legt uit: “Eind 2020 kocht het provinciebestuur een belangrijk stuk van de Kolenspoorbedding over van de NMBS. We willen van het Kolenspoor opnieuw een echte slagader maken. Sinds de sluiting van de mijnen is onze provincie helemaal veranderd. Vroeger waren we koplopers in steenkool, nu zijn we dat in design, groene energie, natuur en gezelligheid. De mijnsites zijn nu echte toplocaties waar volop gewerkt wordt aan het Limburg van morgen. Die willen we opnieuw met elkaar verbinden. Maar dan met fietsen in plaats van treinen. We zetten in op een gebiedsgerichte samenwerking met de zeven Kolenspoorgemeenten: As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Maasmechelen en Zonhoven. Op 20 september leverde de provincie de omgevingsvergunning af voor de uitbouw van de missing link tussen Genk en As, waarbij ook een reeks ecologische maatregelen werden opgenomen. De totale investering voor dit segment wordt geraamd op meer dan 13 miljoen euro.”
Verbinden en innoveren
De plannen voor de fietssnelweg waren er al langer, nu is het echte startschot gegeven. Gedeputeerden Inge Moors en Bert Lambrechts en de burgemeesters zetten hun handtekening om hun engagement om samen te werken en hun ambities te bevestigen. En die ambities zijn hoog. Gedeputeerde van Mobiliteit Bert Lambrechts (N-VA) licht toe: “Het nieuwe Kolenspoor wordt uitgewerkt op drie sporen. Het wordt ten eerste een innovatief mobiliteitsnetwerk. De F75 wordt een snelle fietsverbinding tussen de gemeenten en hun trekpleisters. De bedoeling is ook om in een volgende fase een locatie te voorzien waar nieuwe ontwikkelingen in duurzame mobiliteit praktisch kunnen worden uitgetest. Ten tweede wordt het een groen-economisch netwerk. Dat betekent dat we volop inzetten op het versterken van de natuur rond het Kolenspoor. En tot slot wordt het een ruimte om te ontmoeten en te beleven in de omgeving van ons Limburgse mijnerfgoed.” 1ste fase: nieuw fietspad van As naar Genk
Het Kolenspoor wordt in stappen aangelegd. Sommige delen van de F75 zijn vandaag al fietsklaar, zoals het stuk in Zonhoven en op Ten Haagdoornheide. Op andere delen liggen vandaag enkel overwoekerde treinrails. Maar niet voor lang. Als eerste is het stuk tussen het station van As en de Mercuriuslaan in Genk aan de beurt. Dat deel van 10 kilometer wordt de komende jaren omgebouwd tot een fietspad van maar liefst 4 meter breed. Hier fiets je in de toekomst tussen As en Genk, zonder ook maar één auto tegen te komen. Het is de bedoeling om in de loop van 2024 de eerste spade in de grond te steken. De planning wordt de komende maanden concreet gemaakt
Burgemeester van As Tom Seurs is tevreden over de plannen. “Onze gemeente investeert 2 miljoen euro in de herinrichting van de stationssite. Daar hoort onder meer de realisatie van een nieuw toeristisch onthaal met fietsverhuurpunt en de aanleg van een stationsplein bij. Jarenlang speelde het station van As een belangrijke rol in de steenkoolontginning. Ook nu zal het centraal liggen in deze nieuwe verbinding van mijngemeenten. Het nieuwe fietspad loopt door de stationsomgeving en verbetert de bereikbaarheid, waardoor de plannen een absolute meerwaarde zijn voor onze inwoners en de toeristen. We dragen dan ook graag ons steentje bij aan dit project, samen met de andere gemeenten.” Genks burgemeester Wim Dries blikt vooruit naar de werken: “De werken zijn ingrijpend, maar zijn zo opgevat dat hinder maximaal wordt beperkt. De inwoners, handelaars en bedrijven in de buurt van het Kolenspoor zullen steeds op de hoogte worden gehouden over de impact en eventuele tijdelijke omleidingen. Zo zullen we binnenkort informatieavonden organiseren waarop iedereen welkom is.”
Langs kostbare natuur
Het fietspad tussen As en Genk vormt eveneens een belangrijke natuurverbinding. Hier leven uitzonderlijke diersoorten zoals de gladde slang en verschillende vleermuissoorten. In overleg met natuurverenigingen doet de provincie er alles aan om die kostbare natuur te beschermen en versterken. Gedeputeerde van Milieu en Natuur Bert Lambrechts legt uit: “In de vergunning die werd afgeleverd worden een reeks ecologische maatregelen opgenomen die de natuur rond de fietssnelweg dienen te beschermen. Zo worden in de plannen langs het hele tracé ecotunnels en geleidingswanden voorzien die een veilige doortocht bieden aan allerlei dieren. We voorzien ook doorlopende open grasstroken om het leefgebied van warmteminnende soorten zoals vlinders, reptielen en vleermuizen te versterken. Voor nachtdieren wordt een hoogtechnologische verlichting voorzien met uiterst lage intensiteit en een speciale, zachtere lichtkleur, die bovendien interactief kan worden aangestuurd. De ecologische maatregelen zijn goed voor 2,4 miljoen euro.
De provincie heeft in de marge van het project Kolenspoor trouwens de haalbaarheidsstudie opgestart voor een veel ruimer natuurbeheersplan dat de omliggende natuurgebieden met elkaar in verbinding moet brengen. Hiervoor werken we nauw samen met het Agentschap Natuur en Bos, de gemeenten en de natuurverenigingen. De fietssnelweg vormt op die manier de hefboom die de natuur in dit deel van Limburg voor de komende generaties veilig zal stellen.” www.kolenspoor.be
De aankondiging van het Kolenspoor betekent ook de start van een grote publiekscampagne. Gedeputeerde Moors: “Het Kolenspoor wordt meer dan een gewoon fietspad. De Limburgers moeten dat weten. Alle informatie is terug te vinden op één centrale website: www.kolenspoor.be. Als straks ook de andere segmenten van het tracé Kolenspoor worden aangepakt en verbonden, creëren we een innovatieve duurzame corridor voor dit deel van Limburg: op vlak van mobiliteit, natuurontwikkeling en door het verbinden en versterken van onze economische groeipolen, de voormalige mijnsites.”
De provincie Limburg zal de komende jaren uitgebreid communiceren, zodat iedereen weet wat het Kolenspoor is en wat het voor hen betekent: een unieke fietssnelweg die de mijnregio verbindt en onze provincie verder op de kaart zet.
