Minister Peeters is ervan overtuigd dat verdere investeringen nodig blijven: "We werken hard op het terrein en de realisaties worden ook duidelijk zichtbaar overal in Vlaanderen. De vele investeringen komen de kwaliteit van de fietspaden langs gewestwegen ten goede, dat toont het nieuwe fietsrapport van AWV ook duidelijk aan. We kunnen daarbij stellen dat de cijfers in verband met de staat en inrichting van de fietspaden in het volgende fietsrapport nog verder zullen verbeteren aangezien er nog heel wat projecten, die dit jaar of afgelopen jaren aanbesteed zijn, dienen uitgevoerd te worden. Kwaliteitsvolle infrastructuur is een basisvereiste voor veilig fietsverkeer en daarom moeten we ernaar streven om dit investeringsritme verder aan te houden. De versnelling werd deze legislatuur ingezet en we blijven tal van maatregelen nemen die ervoor moeten zorgen dat fietsen veiliger en comfortabel wordt."
Fietsambitie met een belangrijke rol voor data
In 2023 heeft Vlaams minister Lydia Peeters de nieuwe Fietsambitie voor Vlaanderen gelanceerd. De lat werd deze legislatuur hoog gelegd inzake fietsinfrastructuur en die lat moet hoog blijven liggen of zelfs hoger komen te liggen. Een belangrijk actiepunt uit de Fietsambitie is dataverzameling.
Minister Peeters duidt waarom data cruciaal is voor een grensverleggend fietsbeleid. "Om een geïnformeerd beleid te kunnen voeren, zijn fietsdata van cruciaal belang. Dit rapport geeft ons voor het eerst een volledig beeld van álle fietspaden die Wegen en Verkeer beheert. Zo'n grootschalige opmeting is een hele opgave, maar de data die de oefening heeft opgeleverd, zijn van onschatbare waarde. We hebben nu een accuraat en actueel beeld van de pijnpunten in het fietsnetwerk en kunnen zo de komende jaren nog gerichter investeren en missing links verder wegwerken. De data zijn een belangrijke kennisbron om het beleid verder op af te stemmen.
Comfortabeler fietsen in Vlaanderen
Het wordt steeds comfortabeler om te fietsen in Vlaanderen, omdat fietspaden vaker in asfalt worden aangelegd in plaats van met klinkers. Ook de 'langsvlakheid' verbetert: dat is de mate van vlakheid van een fietspad en geeft een indicatie voor het rijcomfort. In vergelijking met het vorige rapport (2021) is het aandeel fietspaden dat uitstekend en behoorlijk scoren in Vlaanderen gestegen met 3,3%. In totaal gaat het om bijna 64% van de fietspaden.
SCORES STAAT/COMFORT (Evolutie 2023 vs. 2021 met % fietspaden die 'uitstekend' of 'behoorlijk' scoren)
Vlaanderen: + 3,3 % (totaal: 63,8 %)
Antwerpen: - 7,7 % (totaal: 53,1 %)
Limburg: + 16,4 % (totaal: 71,4%)
Oost-Vlaanderen: + 5,7 % (totaal: 68,7%)
Vlaams-Brabant: + 3,8 % (totaal: 60,8%)
West-Vlaanderen: + 1,6 % (totaal: 63 %)
De provincie Limburg is koploper met 71,4 % van de fietspaden die als voldoende comfortabel ('uitstekend' of 'behoorlijk') worden beoordeeld. Met uitzondering van de provincie Antwerpen is in alle provincies het percentage uitstekende en behoorlijke fietspaden erop vooruit gegaan in vergelijking met het vorige meetjaar (2021).
Betere scores voor inrichting In vergelijking met de vorige meting in 2021 is de inrichting van de fietspaden (het gaat dan over de conformiteit van de fietspaden, o.a. breedte, de tussenruimte, ...) er in alle provincies op vooruitgegaan. 60% van de fietspaden scoort minstens een voldoende (matig, goed of uitstekend). De uitstekende fietspaden voldoen aan de nieuwe, strengere richtlijnen voor een veilig ontwerp, die het 'ideale fietspad' beschrijven.
"Samen met AWV hebben we gezocht naar een nieuwe manier om de inrichting van de fietspaden te beoordelen. De groei van het fietsverkeer brengt ook een toename in verwachtingen met zich mee. Niet alleen fietsen mensen met verschillende snelheden, maar ook de fietsen zelf worden breder. Dat vraagt bredere fietspaden. Daarnaast zijn snellere fietsen gevoeliger voor rijcomfort. Al deze factoren zijn meegenomen in onze beoordeling. Vanuit Fietsberaad merken we dat naast de aanleg van nieuwe fietspaden, het ook belangrijk is om te investeren in het onderhoud van bestaande fietsinfrastructuur. Dit vereist ook heel wat middelen", aldus Wout Baert coördinator Fietsberaad Vlaanderen.
De fietspaden die slechter scoren, krijgen prioriteit om verbeterd te worden, met extra aandacht voor fietspaden met veel fietsverkeer, waar er ongevallen gebeuren, en in de buurt van scholen.
SCORES INRICHTING (Evolutie 2023 vs. 2021 met % fietspaden die 'uitstekend', 'goed' of 'matig' scoren)
Vlaanderen: + 1.7% (totaal: 59,2 %)
Antwerpen: + 1.9 % (totaal: 71,7 %)
Limburg: + 1.1 % (totaal: 56,4 %)
Oost-Vlaanderen: + 2,9 % (totaal: 49,7 %)
Vlaams-Brabant: + 2,7 % (totaal: 58,2 %)
West-Vlaanderen: + 1,2 % (totaal: 59,7 %)
Meer fietswerven dan ooit
De verbetering is goed nieuws, maar ook volgende legislatuur moet Vlaanderen volop blijven investeren in veilige en comfortabele fietsinfrastructuur. Als wegbeheerder speelt Wegen en Verkeer samen met de andere Vlaamse entiteiten en lokale besturen een belangrijke rol in het terugdringen van verkeersongevallen met fietsers. Goede en comfortabele fietspaden nodigen ook uit om vaker te fietsen, op die manier kan de fietsreflex verder worden aangewakkerd.
Door de kwaliteit van de fietspaden elke twee jaar in kaart te brengen, weet AWV waar werken nodig zijn. Administrateur-generaal Kathy Vandenmeersschaut licht toe: "Dankzij het fietsrapport weten we waar komende jaren infrastructuurwerken nodig zijn; het laat toe om prioriteiten te stellen. De voorbije jaren gingen er enorm veel middelen naar de verbetering van onze fietsinfrastructuur. Getuige zijn de vele werven. In 2022 startten we met Wegen en Verkeer 150 fietswerven op, waarvan er 125 zijn afgewerkt en 25 nog in uitvoering. In 2023 kwamen er extra 59 fietswerven bij; 17 zijn hiervan ondertussen afgerond. Dit rapport - in combinatie met ongevalscijfers, de nabijheid van scholen, de hoeveelheid fietsers, locaties van missing links en van fietssnelwegen die langs gewestwegen liggen - laat ons toe om te bepalen waar eerst gewerkt moet worden en waar investeringen de grootste impact hebben."
AWV gebruikt het rapport om een meer jareninvesteringsplan per provincie op te stellen. Zo kan het de ambitie van de Vlaamse Regering om Vlaanderen als fietsregio nog beter op de kaart te zetten verder waarmaken.
Deze legislatuur werd door minister Lydia Peeters 1,4 miljard euro geïnvesteerd in veilige en comfortabele fietspaden. Voor het Agentschap Wegen en Verkeer, dat het gros hiervan voor haar rekening nam, ging het in 2021, 2022 en 2023 om respectievelijk 200 miljoen, 181 miljoen en 176 miljoen euro. Ook ging in 2023 extra zorg naar het onderhoud van fietspaden, zoals het vernieuwen van markeringen, veegbeurten of het scheren van hagen.
In 2024 wordt 220 miljoen euro geïnvesteerd in concrete fietsprojecten van AWV. Deze middelen zijn effectief gereserveerd, wat wil zeggen dat de projecten concreet aanbesteed zijn en uitgevoerd worden op het terrein. Zoals gebruikelijk, worden deze bedragen pas uitbetaald aan de aannemer na ontvangst van facturen, en finaal bij het einde van de werkzaamheden, als het project gerealiseerd is. Afhankelijk van de aard en omvang van het project varieert het tijdstip van deze betalingen.
Naast AWV bouwen ook Lantis, De Werkvennootschap en De Vlaamse Waterweg nv dagelijks verder aan veiliger fietsverkeer.
Klik hier voor een overzicht van alle werken aan fietspaden door Wegen en Verkeer van de voorbije twee jaar.
