Kapellen, kapelletjes, blokkapel, boomkapellen, staakkapellen, grote kapellen, grote en kleine grotten…; men vindt ze overal langs onze Heusdense wegen.1976 was “het jaar van de kleine monumenten”. Omdat kapelletjes, in al hun vormen, behoren tot deze kleine monumenten en aldus behoren tot het onroerend erfgoed van onze gemeente heeft onze kring toentertijd onder impuls van Fons Claes een inventaris opgemaakt (uitgevoerd door Jules Corthouts) van alle kapelletjes in Berkenbos, Heusden -centrum en Eversel, alle kapellen die in het verleden voor onze voorouders belangrijk waren. Trouwens, de mensen toen, richtten zich niet rechtstreeks tot God met hun gebeden. Ze gebruikten de heiligen en vooral O.L. Vrouw als tussenpersoon, de heiligen die thuis op de schouw, in een bedevaartsoord of in een kapel stonden. Daarom zit achter elke kapel ook een verhaal omdat deze mensen een binding hadden met deze kleine vrome monumentjes. De kapellen waren en zijn dan ook nog steeds een plaats van bezinning voor wie in de omgeving woont of misschien van nabij betrokken was bij de plaatsing van de kapel of die een gunst “van hierboven” wou bekomen.
Bij veel kapellen staat er trouwens een bank waar mensen tot rust kunnen komen en ….men zal er niet lang alleen zitten. Veel kapellen worden onderhouden door de buurt en blijven daardoor in een redelijke staat. Wat verfwerk, een kleine herstelling en ze zijn weer opgeknapt.
In 1976 waren er in totaal 159 kapellen die we allemaal geïnventariseerd hebben en aangemerkt op een stafkaart. We hadden deze lijst beperkt tot deze die zichtbaar waren vanaf de openbare weg. Zeer zeker staan er nog veel kapellen ergens op privégrond, ook deze zijn kleine monumenten die eigenlijk even belangrijk zijn om bewaard te worden.
Vanaf 1975 doen onze kringleden op 1 mei jaarlijks een rondrit en bezoeken ze alle kapellen (zelfs in coronatijd deden we dit) om de verzorgers te belonen met een aandenken en een bloemetje. Toen waren het er dus 159.
Ieder jaar zien we veel beweging rond onze kapellen en men ziet dat de buurt nog leeft en ermee begaan is. In 2000 na 25 jaar kapelletjesactie bracht onze kring een jubileumboek uit met als titel “Langs Heusdense wegen”. Dit boek droegen we toen op aan al de Heusdenaren die de zorg voor de kapelletjes op zich namen en ook aan wie het in de toekomst zou doen. Hierin werden de 113 toen nog restende kapellen in opgenomen.
In 2021 waren er spijtig genoeg nog slechts 74 en dit jaar waren er weer verdwenen.
Dat er kapellen verdwijnen door afbraak van huizen of doordat er andere bewoners kwamen wonen, soms van andere culturen, of omdat er renovatiewerken aan de huizen of kapellen nodig waren of …niet meer van deze tijd…. Onze Kring kan dit enkel aanvaarden, maar we betreuren het enorm en we staan er machteloos tegenover. Sommigen denken en hopen misschien dat de heemkundige kring bij machte is om dit te voorkomen doch die mogelijkheid is er niet.
Bij dit alles staat vast dat wat verloren gaat, nooit meer terugkomt !
Namens de Geschied- en Heemkundige Kring Heusden.
